Benedenstad Wijk van Nijmegen
Kerngegevens
Gemeente	Nijmegen
Stadsdeel	Nijmegen-Centrum
Coördinaten	51°50'56"NB, 5°51'54"OL
Oppervlakte	54 ha
Inwoners (2017)	2.755
Overig
Postcode(s)	6511

De Benedenstad is een stadswijk die gelegen is tussen de rivier de Waal in het noorden en het stadscentrum in het zuiden. Aan de westkant wordt de wijk begrensd door de spoorlijn Nijmegen - Arnhem en aan de oostkant door de Waalbrug. De Benedenstad had op 1 januari 2006 2.793 inwoners.

Verval:
De benedenstad vormt de oudste kern van het huidige Nijmegen, wat Duitsers de Altstadt noemen. De ligging aan de rivier met zijn schepen en het veer bracht de benedenstad door de eeuwen heen grote voorspoed. De huizen waren er veelal groot en rijk. Na de afbraak van de vestingwerken in de jaren '80 van de 19e eeuwtrokken de rijke families weg en werd de benedenstad een volksbuurt. Na de bouw van de Waalbrug (1936) nam het verkeer een andere route, raakte de benedenstad economisch nog verder in verval.

De Benedenstad is bij het vergissingsbombardement op 22 februari 1944, toen het centrum van de stad zwaar getroffen werd, grotendeels gespaard gebleven. Echter, het verval van de wijk ging door, met veel verkrotte, onbewoonbaar verklaarde woningen en hier en daar waren er al woningen gesloopt, waardoor er open plekken ontstonden in de straten. Veel woningen hadden geen sanitair en de smalle steegjes waren ongezond om in te wonen.

Sloopplannen:
Reeds in 1938 bestonden er bij het Nijmeegse gemeentebestuur plannen om de benedenstad te saneren: het "Groene Balkon"-plan. Het Groene Balkon bestaat uit een hoge keermuur aan de voet van de helling, waarop een nieuwe wijk zou worden gebouwd. De keermuur van het Groene Balkon is in 1952 slechts deels gebouwd, als werkverschaffingsproject. Achter de muur werd veel puin van het bombardement gestort, zodat hoogteverschillen werden genivelleerd.

De verdere uitvoering van het Groene Balkon is stopgezet en de sanering van de benedenstad maakte sinds 1950 definitief geen onderdeel meer uit van het wederopbouwplan, maar de sloop van de benedenstad ging door. Daarbij werden hele straten met vaak eeuwenoude panden afgebroken (onder andere de Smidsstraat en Ganzenheuvel met Dirk Katje-drogisterij).

Nieuwbouw: 
Na heftige protesten van de bevolking (vertegenwoordigd in het Buurtcomité Benedenstad) werd het sloopbeleid in 1972 omgebogen naar een van grootschalige herbouw van de woningen, met als doel sociale woningbouw. Zodoende is een deel van de oorspronkelijke bebouwing vervangen door zo'n 650 naoorlogse woningen, waarin de oorspronkelijke bewoners konden terugkeren en waardoor het karakter van de wijk behouden bleef. Bij de bouw, die plaatsvond van 1978 tot 1983 is het stratenpatroon wel intact gebleven. Dit middeleeuwse stratenpatroon en het bijzondere reliëf is de reden dat de Benedenstad sinds 1975 een van rijkswege beschermd stadsgezicht is.

Ondanks de sloopwoede van de jaren zestig en zeventig staan de meeste van Nijmeegs oudste gebouwen in deze wijk. Enkele interessante gebouwen zijn de synagoge (1756), het Besiendershuis (ca. 1525), en 't Oude Weeshuis (1560). Straten die voor een groot deel behouden zijn gebleven en zijn gerestaureerd, zijn o.a. de Lage Markt, Oude Haven en de Begijnenstraat.

Behalve voornoemde herbouw van de benedenstad, zijn er ook woningen gebouwd op plaatsen waar zich vroeger de gasfabriek en de veemarkt bevonden, in het westelijk deel van de benedenstad.

Waalkade: 
Sinds de herinrichting van de Waalkade aan het eind van de jaren 80 van de 20e eeuw is de Benedenstad ook van groot belang voor het toerisme in Nijmegen. Aan de Waalkade zijn veel restaurants en uitgaansgelegenheden gevestigd waaronder een casino. Ook het Valkhof en het gelijknamige museum zijn grote toeristentrekkers.

Er zijn plannen voor een nieuwe inrichting van de Waalkade, om het gebied nog aantrekkelijker te maken, en de ligging aan de rivier nog meer te benadrukken.

De benedenstad ligt op de lage oever van de Waal en op de helling naar het hoger gelegen centrum van Nijmegen. In vroegere tijden liep het lage gedeelte van de benedenstad dan ook regelmatig onder water als de Waal buiten zijn oevers trad. Een keermuur op de Waalkade moet nog altijd de lage delen beschermen tegen overstromingen. De laatste overstroming dateert van 1958, toen een deel van de keermuur ondermijnd raakte en instortte.

   
   
Stadscentrum   

Stadscentrum Wijk van Nijmegen
Kerngegevens
Gemeente	Nijmegen
Stadsdeel	Nijmegen-Centrum
Coördinaten	51°50'38"NB, 5°52'1"OL
Overig
Postcode(s)	6511

Het stadscentrum vormt samen met de Benedenstad de binnenstad van Nijmegen. De wijk wordt ook wel de bovenstad genoemd. Het stadscentrum herbergt het winkelhart, het uitgaansgebied en een groot deel van de culturele voorzieningen van Nijmegen.

De wijk wordt begrensd door de Lange Hezelstraat, Stikke Hezelstraat, Burchtstraat en het Kelfkensbos in het noorden, die de grens vormen met de lager gelegen benedenstad. Ten westen ligt de spoorlijn Nijmegen - Arnhem en het station en Stationsgebied. Aan de zuidkant van het centrum liggen de Canisius-, Oranje- en Van Schaeck Mathonsingel. Het Keizer Traianusplein en het Keizer Karelplein vormen samen met de singels en het spoor bovendien de grote verkeersaders van Nijmegen.

Cultuur en toerisme: 
Het centrum is door het vergissingsbombardement in de Tweede Wereldoorlog grotendeels verwoest. Daarom staan er veel gebouwen uit de late jaren 40 en de jaren 50.

Bezienswaardigheden in het stadscentrum zijn onder andere de Sint-Stevenskerk, het Stadhuis, de Mariënburgkapel, het Kronenburgerpark met haar Kruittoren, het Valkhof, Hunnerpark en Museum Het Valkhof. Er zijn nog twee musea in het centrum gevestigd: het muZIEum en het Natuurmuseum Nijmegen. Ook in Lux, het Arsenaal, en O'42 vinden culturele activiteiten plaats.

De belangrijkste winkelstraten zijn de Molenstraat, Broerstraat, Burchtstraat, Marikenstraat, Moenenstraat en de Molenpoort.

De Marikenstraat ('s avonds)

Ook het Quack-monument, de Openbare bibliotheek, de Molenstraatkerk en het Stedelijk Gymnasium staan in deze wijk.

Kraakbeweging:
De Nijmeegse kraakbeweging maakt een belangrijk deel uit van het stadscentrum. De Grote Broek, gevestigd in de Van Broeckhuysenstraat, is een cultureel kraakpand. Het geldt als het centrum van de Nijmeegse krakerswereld, zeker sinds de ruimte boven de Molenpoort niet meer gekraakt wordt. De krakersrellen in Nijmegen uit 1981 staan bekend als de Piersonrellen en vonden ook plaats in het centrum, namelijk in de Piersonstraat.

Bovenstad: 
De wijk wordt in contrast met de lager gelegen helft van de binnenstad soms "Bovenstad" genoemd. Terwijl in de Benedenstad in de negentiende en twintigste eeuw grote armoede heerste, stond de Bovenstad bekend als het rijkere deel. Anno 2015 is het grote contrast met de Benedenstad de drukte: de Benedenstad is vooral een rustige woonwijk met één drukke boulevard (de Waalkade), terwijl de Bovenstad gonst van de mensen, cultuur en bedrijvigheid.

---

 

---