Op deze pagina staat informatie over het Goffertpark in Nijmegen Midden:   

• Goffertpark als geheel     

Klik op het item wat u wilt zien voor directe toegang of scroll door alle artikelen van deze straat. Via het balletje met pijl rechts onderaan komt u hier weer terug (browsers in Windows).   

Klik hier of op een onderstaande foto om terug te gaan naar de pagina Nijmegen midden.    

Goffertpark   

Het Stadspark de Goffert is aangelegd in de jaren 1935-1939.

Het park maakte deel uit van het stedenbouwkundig uitbreidingsplan voor de zuidzijde van de stad Nijmegen. In die context is het park een essentieel onderdeel van de historische opbouw van de stad.

Ir. A. Siebers heeft van 1930 tot 1934 gewerkt aan het uitbreidingsplan en een weloverwogen schema van hoofdwegen ontworpen. Het netwerk van ring- en radiaalwegen zorgde voor een eerste ordening van de stad. Het hoofdwegennet fungeerde vervolgens als kapstok voor een groenstructuur. Siebers voorzag de stad van een groen geraamte. van de grotere groenconcentraties werd gevormd door het Stadspark de Goffert.

Voor het ontwerp van park en gebouwen in het park, is de Dienst Gemeentewerken Nijmegen ingeschakeld. Alhoewel Siebers steeds bij de ontwerpfase betrokken is gebleven, hebben plantagemeester J.H. Schmidt en technisch ambtenaar D. Monshouwer de definitieve ontwerpschets gemaakt. Het park is door de Heidemij aangelegd. Het betrof een werkverschaffingsproject waarbij werklozen verplicht werden ingezet als goedkope arbeidskrachten voor zwaar grondwerk. Onder meer bij de aanleg van het stadion dat met de schep is uitgegraven en om deze reden de bijnaam bloedkuil kreeg.

Als locatie voor Stadspark de Goffert, is gekozen voor een driehoekige punt aan de zuidrand van de stad. Bouwlanden en bossen zijn getransformeerd tot een park en nog steeds zijn hier en daar restanten van de oorspronkelijke verkaveling te herkennen. Restanten van de historische groenstructuur zijn de typische bebossing van Grove Den en overgebleven bosopstanden van voormalige landgoederen. Ook de aanwezigheid van parkbeplantingen als Taxus, Rhododendron en andere uitheemse bomen en struiken verwijzen naar het verleden.

Het terrein glooit door de ligging op een stuwwalhelling en de aanwezigheid van een natuurlijk droogdal. De reliëf ondergrond van het park, maakt het park uniek in z'n soort en onlosmakelijk verbonden met z'n directe omgeving. Het park is oorspronkelijk aangelegd in een omvang van vijfenzestig hectare. In 1952 is het in zuidwestelijke richting uitgebreid met het Heidepark, waarin het huis 'Heydepark' en een oude boerderij met waterput gelegen zijn (zie voor beide elders in deze groep). Aan de oostzijde is een deel van het Enkaterrein toegevoegd. De oppervlakte bedraagt nu ruim tachtig hectare.

Stadspark de Goffert is een typisch voorbeeld van een volkspark uit het begin van de twintigste eeuw toen het belang van sport en ontspanning voor alle lagen van de bevolking algemene erkenning vond. De achtergrondgedachte hierbij was een gezonde geest en gezond lichaam.

Het heeft een aanleg in landschapsstijl, gecombineerd met uiteenlopende recreatieve en attractieve voorzieningen. Het aantal parken met deze thematisering in Nederland is minimaal. Dit in tegenstelling tot buurland Duitsland, waar het begrip volkspark is uitgevonden en een eigen ontwikkeling heeft doorgemaakt. Duitsland is zeker inspiratiebron geweest voor de totstandkoming van Stadspark de Goffert. Referenties in Engeland en Amerika hebben echter ook de gedachtegang van Siebers, Schmidt en Monshouwer beïvloed. Een rechtstreeks gevolg van de oriëntering in verschillende richtingen, is de geheel eigen invulling van het concept "volkspark" naar Nederlandse stijl en Nijmeegse identiteit. Ook deze aspecten geven Stadspark de Goffert uniciteit.

Volksparken zijn aangelegd om enerzijds een rustig wandelgebied te creëren en anderzijds om de gezonde lichaamsbeweging in de open lucht te stimuleren. In het programma van eisen voor Stadspark de Goffert (1932) zijn deze aanduidingen ingevuld en is een groot scala elementen opgenomen.

Het volkspark moest ruimte bieden aan sport- en ontspanningsruimte, natuureducatie en massale volksevenementen. Het door Siebers opgestelde programma van eisen bevatte de volgende vijftien, alle gerealiseerde, onderdelen: stadion met voetbalveld en atletiekbaan, sportvelden, theeschenkerij, speelweide, openluchttheater, kinderspeelterrein, dierenpark, plasvijver, hertenkamp, speeltuin, opslagplaats, (loods) afdeling plantsoenen, uitzichtpunt, grote en kleine schuilplaats, bloementuin en parkeerplaatsen.

De theeschenkerij, plasvijver, loods, kleine schuilplaats en het kinderspeelterrein hebben de tijd niet overleefd. Na de verbouwing van het stadion tot specifiek voetbalstadion zijn ook sommige sportfaciliteiten verloren gegaan. De overige onderdelen zijn min of meer in oorspronkelijke staat aanwezig.

Stadspark de Goffert dankt zijn naam aan boerderij de Goffert. Deze stond al op het terrein voordat er sprake was van een park. Bij de boerderij die later tot café werd verbouwd, ligt een watertoren die de voormalige plasvijver (ook spartelvijver) van water voorzag. Vanwege latere ingrijpende verbouwingen valt de boerderij buiten de monumentenbescherming die aan het gehele park is verleend.

In de loop van de jaren is het park uitgebreid met nieuwe elementen. Bij de tennisbanen staat een kleedgebouw met aangebouwde remise (1986/87) voor het miniatuurtreintje dat vanwege activiteiten van de Goffertboerderij in gebruik is geweest. De Educatieve Natuurtuin (bij heemtuin) heeft een nieuw gebouw met gepotdekselde voorgevel.

Tegenover het Goffertbad is een jeugdplek met skateboardbanen (1997) gekomen en een basketbal- en hockeyplaats. De hertenkamp kreeg met de kinderboerderij een educatieve functie, waarna het bestaande hoofdgebouw (1933) in 1994 werd vergroot met behoud van de oude kern. De waterput werd gesloopt en een kippenhok toegevoegd (2001). De groei van voetbalvereniging N.E.C. had uitbreiding van het aantal voetbalvelden met bijbehorende kleedgebouwen (1974, 2004) tot gevolg. Ingrijpend was de vergroting van het stadiongebouw en de plaatsing van een compleet nieuwe tribune in de stadionput (ca. 2000).

Waardering:
-Complex samengesteld uit de aanleg, de SCHUILKOEPEL, het ROSARIUM, de BANK (1953), de BRUG, het OPENLUCHTTHEATER, de LANTAARNPAAL, het STADION (verbouwd ca. 2000), de WATERTOREN. Genoemde onderdelen dateren m.u.v. de BANK uit de periode 1935-1939.
-Het complex is van belang als onderdeel van een, voor de stad Nijmegen, belangrijke stedenbouwkundig uitbreidingsplan waarvan tot op heden belangrijke structuren zijn blijven bestaan.
-Het complex is in die zin een beeldondersteunend onderdeel van een historisch gegroeid stedelijk gebied.
-Het complex is van bijzondere betekenis vanwege de wijze van verkaveling. Deze sluit aan op oude structuren van de landschappelijke onderlegger en heeft nog steeds aansluiting met lineaire structuren in de stad Nijmegen.
-Het complex heeft een ensemblewaarde in relatie met de omringende infrastructuur, bodemgesteldheid, geomorfologie en groenvoorzieningen.
-Als grotere groene kern is het complex beeldbepalend in de stenige stad. Het begrip groen heeft in de loop van de jaren verschillende gedaanteverwisselingen ondergaan, maar het totaalbeeld neemt nog steeds een belangrijke plaats in.
-Het complex is van betekenis als onderdeel van het oeuvre van stedenbouwkundig ingenieur A. Siebers.

Tuinarchitectonische criteria:
-Het complex maakt als typisch voorbeeld van een volkspark deel uit van de tuinkunstgeschiedenis begin twintigste eeuw in Nederland.
-Het park is ingericht door functionaliteit en esthetiek te combineren, uitgaande van de specifieke, geomorfologische gegevens. Het plaatsgebonden ontwerp maakt het park daarmee binnen de categorie volksparken uniek in z'n soort.
-Belangrijke stijlelementen uit de eerste ontwerpschets zijn herkenbaar en gaaf bewaard gebleven.
-Onderdelen van het complex, zoals de rustieke elementen accentueren de esthetische kant van het park.
-Het complex heeft zeldzaamheidswaarde vanwege het geringe aantal volksparken in Nederland.
-Het complex is van betekenis als onderdeel van het oeuvre van de ontwerpers J.H. Schmidt en D. Monshouwer.

Architectuurhistorische criteria:
de objecten als zodanig, onderdeel vormend van het complex
-Objecten binnen het park zijn een goed voorbeeld van de stijl van het Nieuwe Bouwen, vaak in combinatie met rustieke elementen. Ze passen in de tijd van aanleg van het park.
-De objecten zijn van belang als onderdeel van de functionele en typologische ontwikkeling van een volkspark.
-De objecten zijn van belang gezien hun bijzondere relatie met het omliggende (park)landschap en in het bijzonder de voor Nijmegen typerende reli
-De objecten zijn van betekenis als onderdeel van het oeuvre van J.H. Schmidt en D. Monshouwer.

 Het complex in zijn geschiedenis:
-Het complex is van belang als bijzondere uitdrukking van een wetenschappelijke ontwikkeling in het begin van de twintigste eeuw, namelijk het onderkennen van het belang van sport en ontspanning voor alle lagen van de bevolking in de gezonde buitenlucht met als achterliggende gedachte een gezonde geest en een gezond lichaam.
-Het complex is van belang als bijzondere uitdrukking van en sociaal economische en politieke ontwikkeling in het begin van de twintigste eeuw. Namelijk de verplichte inzet van werklozen als goedkope arbeidskrachten bij grote, door de overheid gewerken.

Gaafheid:
Het complex is bijzonder gaaf bewaard gebleven in de aanwezige structuren binnen het park en in relatie tot de omgeving. De hoofdvorm is onaangetast en het merendeel van de oorspronkelijk in de aanleg opgenomen objecten zijn ook nog in oorspronkelijke staat aanwezig.

Zeldzaamheid:
Het complex heeft zeldzaamheidswaarde vanwege het geringe aantal volksparken in Nederland. Het complex heeft bovendien extra waarde vanwege specifieke aan het Nijmeegse landschap gekoppelde aanleg. De functionele parken in Nederland hebben over het algemeen een opzet die aansluit bij de polderstructuur, terwijl de structuur van Stadspark de Goffert aansluit op het stuwwallenlandschap.

Toekomst:
Stadspark De Goffert is een "levend" park met dynamische processen zoals wisselend gebruik en natuurontwikkeling. Zo is het park tegenwoordig kerngebied in de ecologische hoofdstructuur van de stad. Het verdwijnen en toevoegen van voorzieningen hoort bij ontwikkeling, evenals het omvormen van traditioneel beheer naar beheer gericht op ecologische basis. Inspelen op ontwikkelingen in de moderne tijd is mogelijk en behoort tot het scala aantrekkelijke uitdagingen, zolang de conceptuele en monumentale waarde van het park als geheel bewaard blijft. Specifiek onderzoek is noodzakelijk om tot in detail te kunnen aangeven welke stijl- en conceptuele elementen essentieel zijn voor het behoud van die conceptuele en monumentale waarde van het park.

De aanleg:
De functionele basis van Stadspark De Goffert, is ruimtelijk weergegeven en in die combinatie drager van het concept van het park. Een centraal element in de aanleg, is een grote open multifunctionele weide. Voorzieningen liggen hier omheen gegroepeerd temidden van solitaire bomen en diverse "clumbs" (groepjes kleine bomen en struiken), al dan niet voorzien van onderbegroeiing. Het bosachtige deel heeft een meer gesloten uiterlijk en is veel rustiger door het ontbreken van voorzieningen en attracties.

Aan de stadzijde liggen de verblijfsgerieflijkheden voor de eerste aanloop vanuit de woonwijken. Aan de noordwestzijde van de speelwei ligt het parkachtige deel met de schuilkoepel en een bijzonder fraaie terrastuin met vijver en pergola.

Hoogtelijnen zorgen voor accenten, terwijl de niveauverschillen ook benut zijn bij de plaatsing van diverse gebouwen. De reliëffen zijn hier en daar overigens ook versterkt om het park als landschappelijk element verder te verfraaien en voorzieningen optimaal in te kunnen passen.

De lineaire elementen zijn verschillend van karakter. Er zijn rechte (fiets)paden die een directe relatie met de omgeving hebben en tegelijk zichtlijnen vormen. Daarnaast zijn er ook de meer verhullende kronkelende voetpaden die passen in de landschapsstijl. Het park wordt doorsneden door de Slotemaker De Bruïneweg en is omgeven door wegen voor een maximale bereikbaarheid. De koppeling lineair element / functie is ruimtelijk vorm gegeven.

Op de foto slechts een deel van de Goffertwei en wat paden. In de reactie elders in het park. Op de bovengenoemde afzonderlijke objecten kom ik elders in deze groep terug.

Het Goffertpark is inclusief alle nuttige elementen door de gemeente aangewezen als gemeentelijk monument, m.u.v. de naamgever van het park, namelijk de Goffertboerderij zoals hierboven omschreven.

datum 1^e foto: 21 maart 2016
datum 2^e en 3^e foto: 7 april 2016
bron foto's: Paul Marsman^©   

 Klik hier voor: "natuur- en recreatiegebieden"  of op een foto voor de gebiedspagina.